Verda
Gales
- Katılım
- 9 Nis 2010
- Mesajlar
- 10,917
- Tepkime puanı
- 1,010
- Puanları
- 0
Eskiden “Çoklu Kişilik Bozukluğu” olarak adlandırılan “Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu” (DKB), “Disosiyatif Bozukluklar” adı verilen bir grup hastalıktan biridir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?
Dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB) daha önce çoklu kişilik bozukluğu olarak adlandırılmıştır. DKB’li kişiler, kendi kişiliklerinin yanında, farkında olarak ya da olmayarak bir veya daha fazla alternatif kişilik geliştirir. DKB, dissosiyatif bozukluklar durumu adı verilen bir grup bozukluktan biridir. DKB hafıza, bilinç ya da farkındalığın, kimlik ve/veya algının parçalanması ya da bozulması durumudur. Zihinsel işlevler normal olarak sorunsuz çalışmaya devam eder.
Bu işlevlerin bir veya daha fazlası bozulduğunda, dissosiyatif belirtiler ortaya çıkabilir. Bu semptomlar hafif olabilir, ancak hem kişisel yaşamda hem de iş yaşamında bir kişinin genel işleyişine müdahale etme noktasına gelecek kadar ciddi de olabilir.
DKB’nin Belirtileri Nelerdir?
DKB’li kişiler, her zamanki “çekirdek” kişiliğinin yanı sıra alternatif kişilikler olarak bilinen ya da “alter” diye adlandırılan iki veya daha fazla, farklı ve ayrı kişiliklere sahiptir. Bir ikinci kişilik, kişiyi kontrol altına alırsa, kişi amnezi yaşayabilir. Her alterin farklı bireysel özellikleri, kişisel geçmişi, düşünme şekli ve çevresindekilerle ilişki biçimi vardır. Bir alter, farklı cinsiyetten olabilir, farklı bir isme, görgü kurallarına ya da tercihlere sahip olabilir. (Hatta bir alter, çekirdek kişilikten farklı alerjilere bile sahip olabilir.)
DKB’li bir kişi, alterin hâkim olduğu zamanlardaki diğer kişilik durumlarının ya da anılarının farkında olabilir de olmayabilir de. Stres ya da bir travmayı hatırlatan herhangi bir şey, her an alterin ortaya çıkması için tetikleyici olabilir.
Bazı durumlarda, DKB’li bir kişi, belirli bir alterinden fayda sağlayabilir. (Örneğin, utangaç bir kişi, bir sözleşmeyi müzakere etmek için daha iddialı bir alteri kullanabilir.) DKB’li kişiler, çoğunlukla kaotik bir hayata, kişisel ve iş ilişkilerinde sorunlara neden olurlar. Örneğin DKB’li bir kişi, kendisini tanıyan fakat kendisinin tanımadığı ya da hatırlamadığı insanlarla defalarca tanışabilir. Hatta aldığını hatırlamadığı evin etrafında eşyalarını bulabilir.
DKB, diğer zihinsel rahatsızlıklarda bulunan psikolojik semptomları içinde barındırır. Örneğin:
- Etkili durumdan rahatsız edici / engellenmiş duruma kadar, işlev seviyelerini değiştirme
- Şiddetli baş ağrısı veya vücudun diğer bölümlerinde ağrı
- Benlik yitimi (Kişinin kendi düşüncelerinden, duygularından ve vücudundan kopması hissi)
- Derealizasyon (Çevredeki ortamın yabancı, garip veya gerçekdışı olduğunu hissetmek)
- Depresyon ve / veya tutarsızlık
- Anksiyete
- Yeme ve uyku bozuklukları
- Cinsel işlev ile ilgili sorunlar
- Madde bağımlılığı
- Amnezi (Hafıza kaybı veya zaman sapması hissi)
- Halüsinasyonlar (Sahte algılamalar veya sesler duymak gibi duyusal deneyimler)
- “Kesme” gibi kendi kendine zarar verme
- İntihar riski (DKB’li insanların %70’i intihar girişiminde bulunur)
DKB’ye Ne Sebep Olur?
Travma öyküsü, dissosiyatif kimlik bozukluğunun önemli bir özelliğidir. DKB vakalarının yaklaşık % 90’ı taciz öyküsü içermektedir. Travma sıklıkla şiddetli duygusal, fiziksel ve / veya cinsel istismar içerir. Aynı zamanda kazalar, doğal felaketler ve savaş ile de bağlantılı olabilir. Örneğin bir ebeveynin kaybı, önemli bir erken bir kayıp veya hastalıktan dolayı uzun süre soyutlanma gibi şeyler, DKB’nin gelişmesinde etkili olabilir. Bölünme (DKB), genellikle stresli veya travmatik bir durumla bağları koparmak ya da travmatik anıları normal farkındalıktan ayırmak için kullanılan bir başa çıkma mekanizması olarak düşünülür. Bu, bir kişinin dış dünyayla bağlantıyı koparması ve gerçekleşen şeylerin farkındalığından uzaklaşmasının bir yoludur. Bölünme, travmatik ya da stresli bir deneyimin fiziksel ve duygusal acısına karşı bir savunma mekanizması görevi görebilir. Bir kişi, acı anıları gündelik düşünce süreçlerinden ayırarak, sanki travma gerçekleşmemiş gibi nispeten sağlıklı bir işleyiş seviyesini korumak için bölünmeyi kullanabilir. DKB vakaları, küçük bir trafik kazası, yetişkin hastalığı veya stres gibi hafif olaylar da dahil olmak üzere çeşitli gerçek ve sembolik travmalarla tetiklenebilir. Ya da bir ebeveynin çocuğunun, kendi çocukluğunda tacize uğradığı yaşa gelmesi de tetikleyici olabilir.
DKB Ne Kadar Yaygındır?
Gerçek DKB örnekleri çok nadirdir. Her yaşta ortaya çıkabilir. Kadınların, erkeklere oranla DKB olması daha yüksek orandadır.
Nasıl Teşhis Konulur?
Eğer belirtiler varsa, tam bir tıbbi öykü ve fiziksel muayene ile değerlendirme yapılacaktır. Disosiyatif bozuklukları tıbben teşhis eden hiçbir laboratuvar testi olmasa da, kan testleri veya görüntüleme (X-ışınları, BT taramaları veya MR) gibi çeşitli tanı testleri, fiziksel hastalıkları veya ilaçların yan etkilerini ekarte etmek için kullanılabilir. Fiziksel bir hastalık bulunamazsa, kişi, zihinsel hastalıkları teşhis ve tedavi etmek için özel olarak eğitilmiş bir psikiyatr, psikolog veya psikiyatrik sosyal hizmet uzmanı gibi bir zihinsel sağlık uzmanına yönlendirilebilir. Kişinin geçmiş deneyimlerini ve mevcut işleyişini tam olarak görmek için klinik görüşmeler yapacaklardır. Bazı psikiyatr ve psikologlar, özel testleri (örneğin, Dissosiyatif Deneyim Ölçeği-DES) ya da Dissosiyatif İçin Yapılandırılmış Klinik Görüşme (Structured Clinical Interview for Dissociation) (SCID-D) gibi standart bir görüşmeyi kullanabilirler.
Nasıl Tedavi Edilir?
DKB’de tedavinin amacı, belirtileri hafifletmek, bireyin ve çevresindeki kişilerin güvenliğini sağlamak ve farklı kişilikleri iyi işleyen tek bir kimliğe entegre etmektir. Tedavi aynı zamanda kişinin acı veren anıları güvenli bir şekilde ifade etmesine ve işlemesine yardımcı olmak, yeni baş etme ve yaşam becerileri geliştirmek, en iyi işleyişi onarmak ve ilişkileri geliştirmek amacını da taşımaktadır. En iyi tedavi yaklaşımı kişiye, belirlenebilir tetikleyicilerin doğasına ve semptomların ciddiyetine bağlıdır. En olası tedavi, aşağıdaki yöntemlerin bazı kombinasyonlarını içerecektir:
- Psikoterapi: Bazen “konuşma terapisi” olarak adlandırılan psikoterapi, dissosiyatif bozuklukların başlıca tedavisidir. Bu, çeşitli terapi biçimlerini içeren geniş bir terimdir.
- Bilişsel-davranışçı terapi: Bu psikoterapi biçimi, işlevsiz düşünce kalıplarını, duyguları ve davranışları değiştirmeye odaklanmaktadır.
- Göz Hareketi Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Bu teknik, kalıcı kâbuslar, flashbackler ve post travmatik stres bozukluğunun diğer belirtileri olan insanlara yönelik tasarlanmıştır.
- Diyalektik Davranış Terapisi (DBT): Ağır kişilik bozuklukları olan ve genellikle istismar veya travma deneyiminden sonra oluşan dissosiyatif semptomları içeren psikoterapi şekli.
- Aile terapisi: Bu, ailenin söz konusu bozukluk hakkında bilgilenmesine yardımcı olurken aynı zamanda aile bireylerinin hastalığın tekrarlama belirtilerini tanımasına da yardımcı olur.
- Yaratıcı terapiler (Örneğin sanat terapisi, müzik terapisi): Bu terapiler hastaların düşüncelerini, duygularını ve deneyimlerini keşfedip, güvenli ve yaratıcı bir ortamda ifade etmelerini sağlar.
- Meditasyon ve gevşeme teknikleri: İnsanların dissosiyatif semptomlarını daha iyi tolere etmelerine ve içsel durumlarının daha fazla farkına varmalarına yardımcı olur.
- Klinik Hipnoz: Insanların bilinçli zihinlerinden gizlemiş olabilecekleri düşünce, duygu ve anıları keşfetmelerine izin veren değişmiş bir bilinç halini elde etmek için yoğun gevşeme, konsantrasyon ve dikkati yoğunlaştıran bir tedavi yöntemi.
- İlaçlar: Disosiyatif bozukluklar için ilaç tedavisi yoktur. Bununla birlikte, dissosiyatif bozuklukları olan insanlar, özellikle depresyon ve / veya kaygı ile ilişkili olan kişiler, antidepresan veya anksiyete karşıtı ilaçlarla tedaviden fayda görebilirler.
DKB’liler İçin Gelecekteki Olasılıklar Nelerdir?
DKB’li insanlar genellikle tedaviye iyi yanıt verirler. Bununla birlikte, tedavi uzun ve zahmetli bir süreç olabilir. Bu genellikle, onları tam işleyen bir bütün haline getirmeye yardımcı olması için, tüm kişilikleri tanımlayarak ve güçlendirerek başlar. Bir kişinin geleceğini iyileştirmek için başka sorunların, depresyon, kaygı veya madde bağımlılığı gibi komplikasyonların tedavisi önemlidir.
(Bu bilgi Cleveland Clinic tarafından sağlanmaktadır ve doktorunuzun veya sağlık uzmanınızın tıbbi tavsiyelerinin yerini alması amaçlanmamıştır. Belli bir sağlık durumu hakkında tavsiye için lütfen sağlık uzmanınıza danışın.)
Kaynaklar:
American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing, 2013.
Carlson, E. B. & Putnam, F. W. DES: Dissociative Experiences Scale II Accessed 4/20/2016.
International Society for the Study of Trauma and Dissociative Disorders. Trauma and Dissociative Disorders FAQs Accessed 4/20/2016.
Mental Health America. Dissociation and Dissociative Disorders Accessed 4/20/2016.
Steinberg, M. Interviewers’ guide to the Structured Clinical Interview for DSM-IV Dissociative Disorders (SCID-D). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing, 1994.
Çeviren: Gözlem Küçük
Kaynak: my.clevelandclinic
http://www.libidodergisi.com/disosiyatif-kimlik-bozuklugu-coklu-kisilik-bozuklugu/