iSTİCAL(ACELECİLİK)

‘İsti’cal’, bir şeyin zamanından önce olmasını istemek, acelecilik etmektir.

Acele etmek, akıllı insanların uygun bulmadığı bir huydur. İşleri yürütme sırasında, tercih ve özgürlük dizginini ‘acele’nin eline veren kişinin sonunda o işi başaramayacağını ya da bundan pişmanlık duyacağını kimse inkâr edemez.

İnsan hayatında bunun sayılamayacak kadar çok örnekleri vardır.

Araplar, ‘acelecilik’e ‘Ümmü Nedamet’ yani ‘pişmanlık anası’ derlerdi.

Çünkü aceleci kişiler öğrenmeden istemeye, anlamadan cevap vermeye, suş henüz kanıtlanmadan cezalandırmaya kalkışırlar. Bütün bunlar sonuçta insana pişmanlıktan başka bir şey vermez.

Hiddetlenen kişi sevinçli, hırslı kişi de zengin olamadığı gibi; aceleci de övülen, taktir edilen ve beğenilen kişi olamaz. Acelecilik bazen bir işi insana iki kere yaptırır. Kanatları olgunlaşmadan uçmak isteyen yavru kuş, acelesinden yırtıcı hayvanlara yem olur.

Bir Yunan filozofu kendisini ziyarete gelen krala şu öğütlerde bulunur: “Siz aceleciği terk ile kızgınlık ve tembellikten kaçtığınız zaman tehlikelerden her zaman korunmuş olusunuz. Çünkü acelenin sonunda pişmanlık, hiddetin sonunda kin ve hoşnutsuzluk, tembelliğin sonunda önemsiz olmak ve küçümsenmek vardır.”

Ancak hayır ve yararı açık olup fırsatın elden kaçmasından korkulan şeylerde, yani tevbe, ihsan, mükâfat ve dini görevlerin yerine getirilmesi gibi konularda; ayrıca savaşta inceleme ve keşifler sonucu anlaşılan düşman saldırısından evvel hareket ederek taarruzda acele etmek elbette ki yararlı ve hatta gereklidir. (Tasvîr-i Ahlâk, A. Rıfat)

[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]ELMALILI MUHAMMED HAMDİ YAZIR - Meâl-i Şerifi [/FONT]

İSRA SURESİ 11. AYET - İnsan, hayrın gelmesine dua ettiği gibi kötülüğün gelmesine de dua eder. İnsan pek acelecidir.

TEVSİRİ..


11- İnsan hayra dua eder gibi, şerre de dua eder veya şerri davet eder. Sanki o büyük mükafata dua ediyormuş gibi, o acıklı azaba dua eder. Veya yaptıkları ile o azabı davet eder.

Bunun sebebi de şudur: İnsan pek acelecidir.


Sonra olacak şeyin vaktinden önce hemen olmasını ister. Sabır ve tahammül zoruna gider de iman ile yararlı işlerden önceye alarak o büyük mükafatı isteyecek yerde, acelesinden imansızlar hakkında hazırlanmış olan çok acı azaba dua eder. Onun bir an önce hemen yerine getirilmesini bir iyilik ister gibi ister ve bu şekilde kendisine kötülüğü davet etmiş olur.


Çünkü bir şeyin vaktinden önce acele, olarak gerçekleşmesini isteyen kimse, o şeyden mahrum edilmekle azarlanır.


Bundan dolayı müminler, kötülüğe dua etmemeli, sabır ve ihtiyat ile hayra dua etmeli ve yararlı işleri yapmaya teşebbüs ile hayra davet etmelidir.


İnsanın çok aceleci olması bir de şu mânâyı kapsar: İnsan peşincidir. Veresiyeden daha fazla peşine heves eder. Ahireti, dünyada görmek ister. Onun için insanların birçoğu ahireti bırakır da dünyayı ister. O büyük ücrete önem vermez, o acıklı azabı hesaba almaz. Ve bu şekilde kendisine hayır istiyormuş gibi kötülüğü davet eder. Ki bu mânâ biraz sonra (17/18) âyeti ile açıklanacaktır. Özetle her kişisinde veya bütün durumlarında değil, cinsi itibarı ile veya bazı durumlarda insan çok acelecidir. Ve acelesinden iyilik ve kötülüğü birbirinden ayırmaz, sonunu gözetmez. Zaman âyetlerini hesaba almaz da kendine iyiliği davet ediyormuş gibi bir tehlike ile kötülüğü davet eder.