Ehl-i Sünnet
Kıdemli Üye
- Katılım
- 5 Şub 2011
- Mesajlar
- 3,061
- Tepkime puanı
- 139
- Puanları
- 0
"Receb Allah'ın, Şaban benim, Ramazan da ümmetimin ayıdır" rivayeti
Soru: “Receb Allah'ın ayıdır, Şaban benim ayımdır, Ramazan da ümmetimin ayıdır.” rivayeti sahîh hadis midir?
Cevap: 'Receb Allah'ın ayıdır, Şaban benim ayımdır, Ramazan da ümmetimin ayıdır.' (1) rivayetini, el-Hasanu’l-Basrî’nin, aradaki sahabî raviyi atlayarak doğrudan Hz. Peygamber (s.a.v)’den aktardığı bir rivayettir ki, Hadis Usulü’nde böyle rivayetlere “mürsel” denir. Hadis imamları, el-Hasanu’l-Basrî’nin mürsel rivayetlerinin zayıf olduğunu söylemişlerdir (2). Diğer taraftan bu hadisin isnâdında Ebû Bekr b. el-Hasen en-Nakkâş vardır ki bu, [yalancılıkla] itham edilmiş bir râvîdir. Yine isnâdında meçhul bir râvî olan el-Kesâî vardır (3).
Ebu Şame, “el-Bais”de naklettiğine göre Ebu'l-Hattab, “Edau Ma Vecebe” adlı kitabında, Ebu Bekr Ibnu'l-Hasen el-Mukri el-Nakkaş'a (Musullu Müfessir) ulaşan bir senetle der ki. Bize Ebu Amir Ahmed Ibnu'l-Abbas et-Taberi, bize el-Kissai anlattı, ona da el-A'meş, Ebu Muaviye, ibrahim'den, o da Alkame'den o da Ebu Said el-Hudriden, o da Allah Rasulün'den (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) den “Receb Allah'ın ayıdır. Şaban benim ayımdır. Ramazan ümmetimin ayıdır…“diye devam eden rivayet için rivayet uydurmadır demiştir (4).
İmam Suyuti (rh.a) Enes b. Mâlik (r.a) kanalıyla gelen bu rivayeti uydurma hadisler arasında zikretmiştir (5).
Halk arasında meşhur olan bu rivayet muhaddislerin çoğunca da uydurma sayılmıştır (6-9). İbn-i Kayyim el-Cevziyye El-menaru’l münif’de bu hadisin senedin de bulunan saduk birisi olan- Abdurrahman İbn Mende'nin -hadis uydurmacısı olan- İbn Cehdam'dan rivayet ettiği bir hadistir: Bize Ali bin Muhammed bin Said el-Basri tahdis etti. O da dedi ki: Bize babam tahdis etti. O da dedi ki: Bize Half bin Abdullah es-San'ani, o da Humeyd et-Tavil'den, o da Enes'ten merfu olarak tahdis etti (9).
Nitekim günümüz İslam âlimlerinden Yusuf el Kardavi de bu rivayetle ilgili şunları söylüyor: “Recep ayının haram aylardan olduğuna dair gelen rivayet hariç, Recep ayına dair hiç bir sahih rivayet gelmemiştir. Receb, ALLAH'ın ayıdır…” diye başlayan hadis münker ve çok zayıf bir hadistir. Hatta âlimlerin çoğu ona “Mevzu” demişlerdir. Yani ALLAH Rasulü (sav) adına uydurulmuştur. Dini ve ilmi yönden herhangi bir kıymeti yoktur. AIimlere düşen insanları sakındırmak için bu yalan ve uydurulmuş hadislerden insanları haberdar etmektir.”(10).
Cerh-Tadil:
Fezailu Şehr-i Receb adlı kitaptaki hadisin senet irdelemesi:
I. محمد بن أبي سليم (Ubeydullah b.Ahmet b. Yakub el mukri el Maruf biibni’l Bevvab): Meçhul ravidir.
II. قاسم بن أحمد بن العباس بن عبد الله (Kasım ibn Ahmet b. Abbas el Şamiy): Meçhul ravidir.
III. علي بن حسن بن مساور (Ali b. Hasen b. Müsavir) : Meçhul ravidir.
IV. زهير بن حرب بن شداد (Ebu Heyseme) : Sikalığı sabittir. (Sağlam/güvenilir ravidir.) Bak. İbn Hacer el Askalani,Takrib;İbn Hibban,el Sikat
V. عبد الغفور بن عبد العزيز بن سعيد (Abdul Ğafur Ebu Sabbah) : Metruktur.Bak.Ebu Cafer Ukayli,el Zuafa
VI. عبد العزيز بن سعيد (Abdul Aziz b. Seidi’ş Şamiy) : Meçhul ravidir.
Sonuç: İsnat yönünden zayıftır.
Beyhaki’nin Şuabu’l İman adlı kitaptaki hadisin senet irdelemesi:
I. محمد بن عبد الله بن حمدويه بن نعيم بن الحكم (Ebu Abdullah hafız) : Sika ve hafızdır.
II. خلف بن محمد بن إسماعيل (Half b. Muhammet el Kerabisi) : Makbul ravidir.
III. مكي بن خلف (Mekki b. Halef) : Meçhul ravidir.
IV. نصر بن حسين (Nasr b. Hüseyn) : Meçhul ravidir.
V. إسحاق بن حمزة بن يوسف بن فروخ (İshak b. Hamza) :Hasendir. Bkz. İbn Ebi Hatim el Razi,el Cerh ve Ta’dil
VI. عيسى بن موسى (İsa Neccar) : İlim ehli, bu kişi hakkında farklı şeyler söylemiştir. İbn Hacer Takrib’te ’’Tedellüs’’ kelimesini kullanmıştır. Beyhaki zayıf derken, Müslim b. Haccac el Nisaburi makbul demiştir.
VII. سفيان بن سعيد بن مسروق بن حمزة بن حبيب بن موهبة بن نصر بن ثعلبة بن ملكان بن ثور (İbn Ebi Süfyan, Meşhur ismi Süfyanı Sevri’dir.) : Hafız ve hüccettir. Ebu Hatim el Razi bu kişi için, Fakih, hafız, zahid, Irak ehlinin imamı demiştir. Hakim Müstedrek’te, İbn Hacer de Takrib’te bu kişi için aynı sözleri kullanmıştır.
VIII. غالب بن عبيد الله (Ğalib b.Ubeydullah) : Cürcani , Ebu Hatim el Razi, Ömer b.Şahin, münker demiştir. Ebu Nuaym el Esbehan el Zuafa’da bu kişi için münker demiştir.
IX. عطاء بن أسلم (Ata, çoğu kitapta görüşleri yer alır.) : Hüccettir ve büyük şan sahibidir. İbn Hibban el Sikat’ta bu kişi için Tabiilerdendir, fakihtir,ilim ve vera’ ve fazilet sahibidir,der.Ebu Hanife ise ondan daha faziletli birisini görmedim der.İbn Hacer ise Takrib’te Sikadır,fakihtir,çok faziletli alimdir,der.
X. عائشة بنت أبي بكر الصديق (Aişe bint Ebi Bekr el Siddik/Hz.Ebu Bekir’in kızı Ümmül Müminin Hz.Aişe):İbn Hacer el Askalani Takrib adlı kitabında ’ Müminlerin annesidir. Kadınların mutlak fakihidir
Sonuç: İsnat yönünden zayıftır. Aynı manadaki diğer hadisler de aynı hükme tabidir.
Ezcümle; bu hadis-i şerif Kütüb-ü Sitte gibi sahih hadis kaynaklarında bulunmamakta olup, ancak zayıf da olsa bu anlamda bazı hadisler vardır (11).
Şüphesiz Allah (cc) en doğruyu bilendir.
Ebu Taha bin Mahmud
11 Safer 1438, Cuma
(m. 11 Kasım 2016)
Kaynaklar:
1. Kenzu’l-Ummal, XII/310, XIII/466.
2. Ebubekir Sifil. Üç Aylar Kültürü Üzerine (http://sahniseman.org/uc-aylar-kulturu-uzerine/ erişim tarihi: 17.11.2016).
3. Abdulkadir Geylani Gunyetü’t-Tâlibîn, s. 271. de şöyle demiştir : ’’Cafer-i Sadık (Allah ona rahmet etsin) atalarının şöyle dediğini rivayet etti :’Nebi (S.A.v) demiştir ki : ’Ramazan ayı Allah’ın ayıdır.’’ c.1,s.255,Daru ihyai turasil Arabiy,1.Baskı,1996,Beyrut; Münavi, Feyzu’l Kadir’de (Suyuti’ye ait olan Camius Sağir şerhi) ’Gerekli olmadığı halde Şaban ayında oruç tutulduğundan benim ayım denilmiştir. Ramazan’a da ’Allah’ın ayı’ denilme sebebi, Ramazan’da oruç tutulması, Allah’ın hakkı olduğu içindir.’c.4,s.192.H.Numarası:4889,Darul marife, Beyrut,1972 ; Celaleddin Suyuti,el-Leali’l mesnu,c.2,s.114, Darul marife,Beyrut; Hafız İbn Recep el-Askalani, Tebyinu’l Acep adlı kitabında ’lem yerid fi fazli şehri recep…’ yani ; Recep ayının faziletine dair sahih bir hadis varid olmadı, der. Tebyinul acep, s.11.
4. Ebu Şame Makdisi, El-Bâis alâ inkâr-il-bide’i vel-hevâdis. S. 97-8.
5. Celâlüddîn Abdurrahmân es-Suyûtî, el-Leâli’l-Masnûa fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdûa, Tahrîc ve Ta’lîk: Ebû Abdirrahmân Salâhuddîn b. Muhammed b. Uveyza, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3 cilt, Beyrut, 1996, c: 2, s: 97.
6. Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs, c: 1, s: 423-424, hadis no: 1358. 3. Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 19.
7. Muhammed b. Ali eş-Şevkânî, el-Fevâidü’l-Mecmûa fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdûa, Sh:100,2. Baskı, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut, 1392/98.
8. İbnü’l-Cevzî, Kitâbu’l-Mevdûat, c: 2, s: 47-48.
9. İbn Kayyim El-Cevziyye, el-Menarü'l-Münif fi's-Sahih ve'd-Daif, s: 95, Terc: Muzaffer Can, s: 88-89.
10. Prof. Dr. Yusuf El- Kardavi Çağdaş Meselelere Fetvalar, c.2, s. 55-57,Tahir Yayıncılık, İstanbul, 1994.
11. bk. Mecmau’z-Zevaid, III/143, 190; VIII/466; XII/310.
Soru: “Receb Allah'ın ayıdır, Şaban benim ayımdır, Ramazan da ümmetimin ayıdır.” rivayeti sahîh hadis midir?
Cevap: 'Receb Allah'ın ayıdır, Şaban benim ayımdır, Ramazan da ümmetimin ayıdır.' (1) rivayetini, el-Hasanu’l-Basrî’nin, aradaki sahabî raviyi atlayarak doğrudan Hz. Peygamber (s.a.v)’den aktardığı bir rivayettir ki, Hadis Usulü’nde böyle rivayetlere “mürsel” denir. Hadis imamları, el-Hasanu’l-Basrî’nin mürsel rivayetlerinin zayıf olduğunu söylemişlerdir (2). Diğer taraftan bu hadisin isnâdında Ebû Bekr b. el-Hasen en-Nakkâş vardır ki bu, [yalancılıkla] itham edilmiş bir râvîdir. Yine isnâdında meçhul bir râvî olan el-Kesâî vardır (3).
Ebu Şame, “el-Bais”de naklettiğine göre Ebu'l-Hattab, “Edau Ma Vecebe” adlı kitabında, Ebu Bekr Ibnu'l-Hasen el-Mukri el-Nakkaş'a (Musullu Müfessir) ulaşan bir senetle der ki. Bize Ebu Amir Ahmed Ibnu'l-Abbas et-Taberi, bize el-Kissai anlattı, ona da el-A'meş, Ebu Muaviye, ibrahim'den, o da Alkame'den o da Ebu Said el-Hudriden, o da Allah Rasulün'den (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) den “Receb Allah'ın ayıdır. Şaban benim ayımdır. Ramazan ümmetimin ayıdır…“diye devam eden rivayet için rivayet uydurmadır demiştir (4).
İmam Suyuti (rh.a) Enes b. Mâlik (r.a) kanalıyla gelen bu rivayeti uydurma hadisler arasında zikretmiştir (5).
Halk arasında meşhur olan bu rivayet muhaddislerin çoğunca da uydurma sayılmıştır (6-9). İbn-i Kayyim el-Cevziyye El-menaru’l münif’de bu hadisin senedin de bulunan saduk birisi olan- Abdurrahman İbn Mende'nin -hadis uydurmacısı olan- İbn Cehdam'dan rivayet ettiği bir hadistir: Bize Ali bin Muhammed bin Said el-Basri tahdis etti. O da dedi ki: Bize babam tahdis etti. O da dedi ki: Bize Half bin Abdullah es-San'ani, o da Humeyd et-Tavil'den, o da Enes'ten merfu olarak tahdis etti (9).
Nitekim günümüz İslam âlimlerinden Yusuf el Kardavi de bu rivayetle ilgili şunları söylüyor: “Recep ayının haram aylardan olduğuna dair gelen rivayet hariç, Recep ayına dair hiç bir sahih rivayet gelmemiştir. Receb, ALLAH'ın ayıdır…” diye başlayan hadis münker ve çok zayıf bir hadistir. Hatta âlimlerin çoğu ona “Mevzu” demişlerdir. Yani ALLAH Rasulü (sav) adına uydurulmuştur. Dini ve ilmi yönden herhangi bir kıymeti yoktur. AIimlere düşen insanları sakındırmak için bu yalan ve uydurulmuş hadislerden insanları haberdar etmektir.”(10).
Cerh-Tadil:
Fezailu Şehr-i Receb adlı kitaptaki hadisin senet irdelemesi:
I. محمد بن أبي سليم (Ubeydullah b.Ahmet b. Yakub el mukri el Maruf biibni’l Bevvab): Meçhul ravidir.
II. قاسم بن أحمد بن العباس بن عبد الله (Kasım ibn Ahmet b. Abbas el Şamiy): Meçhul ravidir.
III. علي بن حسن بن مساور (Ali b. Hasen b. Müsavir) : Meçhul ravidir.
IV. زهير بن حرب بن شداد (Ebu Heyseme) : Sikalığı sabittir. (Sağlam/güvenilir ravidir.) Bak. İbn Hacer el Askalani,Takrib;İbn Hibban,el Sikat
V. عبد الغفور بن عبد العزيز بن سعيد (Abdul Ğafur Ebu Sabbah) : Metruktur.Bak.Ebu Cafer Ukayli,el Zuafa
VI. عبد العزيز بن سعيد (Abdul Aziz b. Seidi’ş Şamiy) : Meçhul ravidir.
Sonuç: İsnat yönünden zayıftır.
Beyhaki’nin Şuabu’l İman adlı kitaptaki hadisin senet irdelemesi:
I. محمد بن عبد الله بن حمدويه بن نعيم بن الحكم (Ebu Abdullah hafız) : Sika ve hafızdır.
II. خلف بن محمد بن إسماعيل (Half b. Muhammet el Kerabisi) : Makbul ravidir.
III. مكي بن خلف (Mekki b. Halef) : Meçhul ravidir.
IV. نصر بن حسين (Nasr b. Hüseyn) : Meçhul ravidir.
V. إسحاق بن حمزة بن يوسف بن فروخ (İshak b. Hamza) :Hasendir. Bkz. İbn Ebi Hatim el Razi,el Cerh ve Ta’dil
VI. عيسى بن موسى (İsa Neccar) : İlim ehli, bu kişi hakkında farklı şeyler söylemiştir. İbn Hacer Takrib’te ’’Tedellüs’’ kelimesini kullanmıştır. Beyhaki zayıf derken, Müslim b. Haccac el Nisaburi makbul demiştir.
VII. سفيان بن سعيد بن مسروق بن حمزة بن حبيب بن موهبة بن نصر بن ثعلبة بن ملكان بن ثور (İbn Ebi Süfyan, Meşhur ismi Süfyanı Sevri’dir.) : Hafız ve hüccettir. Ebu Hatim el Razi bu kişi için, Fakih, hafız, zahid, Irak ehlinin imamı demiştir. Hakim Müstedrek’te, İbn Hacer de Takrib’te bu kişi için aynı sözleri kullanmıştır.
VIII. غالب بن عبيد الله (Ğalib b.Ubeydullah) : Cürcani , Ebu Hatim el Razi, Ömer b.Şahin, münker demiştir. Ebu Nuaym el Esbehan el Zuafa’da bu kişi için münker demiştir.
IX. عطاء بن أسلم (Ata, çoğu kitapta görüşleri yer alır.) : Hüccettir ve büyük şan sahibidir. İbn Hibban el Sikat’ta bu kişi için Tabiilerdendir, fakihtir,ilim ve vera’ ve fazilet sahibidir,der.Ebu Hanife ise ondan daha faziletli birisini görmedim der.İbn Hacer ise Takrib’te Sikadır,fakihtir,çok faziletli alimdir,der.
X. عائشة بنت أبي بكر الصديق (Aişe bint Ebi Bekr el Siddik/Hz.Ebu Bekir’in kızı Ümmül Müminin Hz.Aişe):İbn Hacer el Askalani Takrib adlı kitabında ’ Müminlerin annesidir. Kadınların mutlak fakihidir
Sonuç: İsnat yönünden zayıftır. Aynı manadaki diğer hadisler de aynı hükme tabidir.
Ezcümle; bu hadis-i şerif Kütüb-ü Sitte gibi sahih hadis kaynaklarında bulunmamakta olup, ancak zayıf da olsa bu anlamda bazı hadisler vardır (11).
Şüphesiz Allah (cc) en doğruyu bilendir.
Ebu Taha bin Mahmud
11 Safer 1438, Cuma
(m. 11 Kasım 2016)
Kaynaklar:
1. Kenzu’l-Ummal, XII/310, XIII/466.
2. Ebubekir Sifil. Üç Aylar Kültürü Üzerine (http://sahniseman.org/uc-aylar-kulturu-uzerine/ erişim tarihi: 17.11.2016).
3. Abdulkadir Geylani Gunyetü’t-Tâlibîn, s. 271. de şöyle demiştir : ’’Cafer-i Sadık (Allah ona rahmet etsin) atalarının şöyle dediğini rivayet etti :’Nebi (S.A.v) demiştir ki : ’Ramazan ayı Allah’ın ayıdır.’’ c.1,s.255,Daru ihyai turasil Arabiy,1.Baskı,1996,Beyrut; Münavi, Feyzu’l Kadir’de (Suyuti’ye ait olan Camius Sağir şerhi) ’Gerekli olmadığı halde Şaban ayında oruç tutulduğundan benim ayım denilmiştir. Ramazan’a da ’Allah’ın ayı’ denilme sebebi, Ramazan’da oruç tutulması, Allah’ın hakkı olduğu içindir.’c.4,s.192.H.Numarası:4889,Darul marife, Beyrut,1972 ; Celaleddin Suyuti,el-Leali’l mesnu,c.2,s.114, Darul marife,Beyrut; Hafız İbn Recep el-Askalani, Tebyinu’l Acep adlı kitabında ’lem yerid fi fazli şehri recep…’ yani ; Recep ayının faziletine dair sahih bir hadis varid olmadı, der. Tebyinul acep, s.11.
4. Ebu Şame Makdisi, El-Bâis alâ inkâr-il-bide’i vel-hevâdis. S. 97-8.
5. Celâlüddîn Abdurrahmân es-Suyûtî, el-Leâli’l-Masnûa fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdûa, Tahrîc ve Ta’lîk: Ebû Abdirrahmân Salâhuddîn b. Muhammed b. Uveyza, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3 cilt, Beyrut, 1996, c: 2, s: 97.
6. Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs, c: 1, s: 423-424, hadis no: 1358. 3. Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 19.
7. Muhammed b. Ali eş-Şevkânî, el-Fevâidü’l-Mecmûa fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdûa, Sh:100,2. Baskı, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut, 1392/98.
8. İbnü’l-Cevzî, Kitâbu’l-Mevdûat, c: 2, s: 47-48.
9. İbn Kayyim El-Cevziyye, el-Menarü'l-Münif fi's-Sahih ve'd-Daif, s: 95, Terc: Muzaffer Can, s: 88-89.
10. Prof. Dr. Yusuf El- Kardavi Çağdaş Meselelere Fetvalar, c.2, s. 55-57,Tahir Yayıncılık, İstanbul, 1994.
11. bk. Mecmau’z-Zevaid, III/143, 190; VIII/466; XII/310.